Tarihçe

Kenya kahve ile ilgili en ilginç ve karmaşık geçmişe sahip ülkelerden biridir. Kahve’nin doğum yeri olan Etiyopya ile sınır komşusu olmasına karşın, kahvenin ticari amaç için ekilmesinden tam 300 yıl sonra kahve ile tanışmıştır ve dünyadaki en son kahve ekilen ülkelerdendir. Kenya’ya ekilmesi için getirilen türler dünyanın etrafını neredeyse bir kez dolaştıktan sonra tekrar Afrika topraklarına geri gelmiştir ve bu mutasyona uğramış kahve türleri Kenya’nın zengin topraklarına adapte olur olmaz ülkeye özgü eşsiz bir tat profili ortaya çıkarmıştır.

Ülkeye ilk kahve ağaçları misyonlarının bir parçası olarak ve çalışmalarına finansman yaratmak adına İskoç ve Fransız misyonerler ( French Mission Bourbon adını burdan alır) tarafından Bourbon adasından (şuanki adı Reunion) Tanzanya ve Kenya’ya getirilmiştir. Öte yandan İskoçlar ise İskoç Mocha türünün filizlerini getirerek kahvenin ülkedeki bugünde hala varlığını koruyan çok boyutlu ve zengin kalitesine katkıda bulunmuştur.

İngilizler tarafından büyük para kazandırma potansiyeli nedeni ile sömürgeleştirilen Kenya, İngiliz Krallığının dünya çapındaki çay (halihazırda Kenya için önemli bir üründür) ve kahve pazarlarının idare edileceği bir ana üs haline getirilmiştir. 1920’li yıllara gelindiğinde Avrupa kıtasının kahve talebi giderek artınca kahve ülkedeki en büyük ihracat kalemi haline gelmiştir. 1930’lı yıllarda ise çiftçiler adına pazarı demokratikleştirmek için mezat sistemi geliştirilmiştir. 1960’larda Kenya İngiliz sömürgesi olmaktan kurtulunca kahve küçük üreticiler için daha da önemli hale gelmiş ve birçok küçük üreticiye sömürgecilerin ve devletin himayesi altında bulunan kahve plantasyonları dağıtılmıştır.

2000’li yıllara gelindiğinde büyük çiftliklerde Avrupalıların hakimiyeti sürse de, kahve çiftliklerinin %85’nin sahibi yerli halk olmuştur. Günümüzde Kenyalı kahve çiftçileri yaklaşık 150 ağaçtan oluşan çok küçük arazilerinde tarım yapmaktadır. Çiftçiler kahvelerini tartılacağı, tasnif edileceği ve işlenip ihraç edilebilecek hacme gelene kadar diğer lotlarla birlikte biriktirileceği merkezi istasyonlara getirirler. Günümüzde sömürge zamanlarındaki kadar olmasa da hala özel sermayeli büyük çiftlikler mevcuttur. Bu büyük çiftliklerde ortalama onbin ağaç bulunur.

Kenyalılar çoğunlukla evlerinde çay içmeyi tercih ederler, café kültürü genelde turistlere ve büyük şehir hayatına hitap etmektedir.

 

Pazar: Mezat + ‘Second Window’ ( ikinci pencere – direk satış)

Kenya’da kahve iki temel pazarlama şekli ile satışa sunulmaktadır. Bir tanesi Nairobi Kahve Borsasın’da mezat şeklinde ve diğeri ‘Second Window’ – ikinci pencere- olarak bilinen doğrudan satış şeklinde. 1930’lu yıllarda mezat sisteminin kurulmasıyla Kenya kahvelerinin büyük kısmı bu şekilde satılmaya başlanmıştır. Geleneksel olarak insanların yüksek sesle bağırmasıyla işleyen bir sistemden açık arttırma sırasında katılımcıların bir düğmeye bastığı son derece sessiz bir sisteme evrilmiştir. Bu yöntemle, alıcıların birbirlerini yenmek için sürekli arttırmaları sayesinde rağbet gören kahvelerin fiyatları oldukça yükseğe çıkabilmektedir.

Mezat sistemi şu şekilde çalışmaktadır; her çiftlik veya kooperatif topluluğu görevi kahveleri satışa getirip en fazla fiyata satılmasını sağlamak olan bir pazarlamacı ile çalışmaktadır. Pazarlamacı kahve satış fiyatı üzerinden %1,5-%3 arası komisyon alır ve ayrıca hükümet de satış üzerinden bir vergi keser. Pazarlamacılar ilgilenen müşterilere işlenmiş kahvelerden örnekler verir ve mezatlar yıl boyunca her Salı günü Nairobi’de gerçekleşir. Mezata çıkacak kahveler haftalık olarak Borsa tarafından hazırlanan katalogda yer alır. Birçok ihracatçı Borsa’daki mezattan aldıkları lotları ihracatçılara ve kavurmacılara doğrudan kendileri pazarlamaktadır.

‘Second Window’ olarak bilinen doğrudan satışın başlaması ile birlikte, Borsadan bağımsız olarak üreticiler ve alıcılar (kavurmacılar ya da ithalatçılar) pazarlık edip hasat döneminde veya öncesinde bir fiyat üzerinde anlaşabilmektedirler. Bazı ihracatçılar ise kahvelerin tadımlarını yapıp bir önceki haftanın mezat fiyatlarına bakarak (AA, AB, PB gibi tasniflendirmelere göre) çiftçilerin bağlı oldukları pazarlamacılarla veya istasyonlarla doğrudan pazarlık edebilmektedir.

 

 

Tadım Karakteristikleri + Kahve Türleri

Kenya kahvesi denince akla ilk gelen şey asiditedir. Ama bu sadece ağzı buruşturan bir parlaklık veya tek boyutlu bir sitrik asidite olmamalıdır. Aynı zamanda karadut, greyfurt, lime gibi kompleks, domates ve demirhindi gibi ağız sulandırıcı ve ananas gibi canlı tropik meyvelerin de peşinde koşmak gerekir. Ünlü SL türleri -SL-28 ve SL-34- ağız sulandırıcı ve capcanlıyken, French Mission türü daha kremamsıdır ve sitrik asit ağırlıktadır.

Tür farklılıklarının yanı sıra büyük kahve üreticisi ülkelerde olduğu gibi bölgesel farklılıklar da tat karakteristiklerini etkiler. Nyeri kahvesi meyve şekeri, ağız sulandırıcı oluşu ve güçlü tartik asiditesi ile göze çarpar. Embu bölgesinin kahveleri ise daha kompleks bir profile sahiptir ve genel olarak koyu orman meyveleri, esmer şeker ve biraz daha dengeli bir tat profili vaad eder. Daha floral ve narin bir karaktere sahip olan Kirinyaga kahveleri ise daha rafine bir kaliteye sahiptir ve daha komplekstir.

Kenya’nın klasik türleri üzerine bir not: SL-28 ve SL-34 türleri adını 1930’lu yıllarda hem kalite ve hem de verimlilik anlamında daha başarılı olabilecek Kenya kahve türlerinin test edilmesi ve keşfedilmesi adına birlikte çalışılan Scott Labaratories’e (İskoç Laboratuvarlarına) borçludur. Burdaki bilim adamları 40’ın üzerinde tür bulmuş ve bunların her birine SL ile başlayan bir numara vermişlerdir. Bu türler melez türlerden ziyade seleksiyon olarak değerlendirilmişse de, çoğu farklı türlerin eşleştirilmesiyle veya gen eklenerek elde edilen kültür bitkileridir.

Daha modern bir tür olan ve direk olarak melezleştirme ile elde edilen Ruiri 11 ise Timor Hybrid türü (arabika ve robusta türleri arası bir melez) ile Rume Sudan türünün (kahve böceği hastalığına dirençli bir melezdir) melezlenmesinden elde edilmiştir. 1986 yılından bu yana satışa sunulmaktadır.

 

 

İşleme ve Hazırlık

Ülkede yetiştirilen farklı türlerin ve deniz seviyesinin 1400-2000 metre üzeri gibi çok yüksek rakımlara ek olarak Kenya kahvelerine özgü işleme yönteminin de tat profili üzerinde önemli bir etkisi vardır. Kenya’da genel olarak kullanılan kahve işleme yöntemi özetle şu şekildedir (gerçekçi olmak gerekirse fabrikaların veya yıkama istasyonlarının standart olarak uyguladığı tek bir yöntemden söz edilemez) : Çiftçiler kahvelerini istasyonlara getirirler ve tartılan kahveler (her üreticiye kahvesinin değerini gösteren bir fiş verilir) diğer üreticilerden gelen kahvelerle birlikte bir siloya konulur. Kahve nektarından iki farklı yöntemle ayrıştırılabilir. Tek-diskli ayırıcı tüm kahveleri nektarından ayırdıktan sonra doğrudan fermentasyon tanklarına gönderir. Çok diskli ayırıcı/öntasnifleyici ise kahve çekirdeklerini nektarından ayırmadan önce ve ayırdıktan sonra yoğunluklarına göre tasnif etmek üzere farklı su tankları kullanır. Böylece daha küçük kahve çekirdekleri gerektiğinde yeniden nektarlarından ayrıştırılabilir. Tek diskli ayırıcılar büyük çiftliklerde yıkama istasyonlarına kıyasla daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

 

Yıkama İstasyonları her tür parşömenli kahveyi müsilaj içerisinde 24-48 saat süreyle fermente ederek kurutur ve daha sonra su kanallarından geçirerek ayrı yıkama tanklarına aktarırlar. Bu tanklarda yumuşayan müsilaj çok ince zar haline gelir. Premium AA sınıfı kahveler bazen fazladan 24 saat suda bekletilir.

Sonrasında tanklardaki su boşaltılarak kahveler hızlıca ön kurutma işleminden geçmek üzere kahve yataklarında altı saat boyunca doğrudan güneş altında ince tabakalar halinde bekletilir. Burdaki amaç parşömenin çatlamasını önlemektir. Daha sonra kahveler daha kalın tabakalar halinde kahve kurutma yataklarına aktarılır ve 7-10 gün aralığında %11-%12 nem oranına gelene kadar kurutulur.

 

 

 

Cafe Imports + Kenya

Café Imports on yıldan fazla bir süre önce Kenya’dan doğrudan kahve satın almaya başladığında birçok ithalatçı yıkama istasyonlarından veya çiftliklerden izlenebilir ve küçük lotlar halinde kahveler tedarik etme konusunda pek de istekli değildi. Ayrıca mikrolot kelimesi nitelikli kahve pazarında henüz fazla bilinmiyordu.

Café Imports’un ortaklarından ve yeşil satın alımcılarından olan Jason Long, alınacak riskin elde edilecek kazanıma değer nitelikte olduğuna karar verdi. Bunun sonucunda çoğunca aynı yıkama istasyonu ve çiftliklerden en yüksek kalitede, izlenebilir nitelikteki kahveleri sunabilmenin yanısıra çok güvenilir ve çok uygun fiyatlı konteynerlar dolusu kenya kahvelerini de elde etme şansını elde etti.

Café Imports tadımlar yaparak sadece mezatlar ve ihracatçılar üzerinden değil ama zamanla geliştirdiği iyi ilişkiler sayesinde ‘second window’ pazarından da kahve alma becerisine sahip olarak daha geniş bir yelpazede bir tat ve fiyat profiline sahip Kenya kahveleri sunmanın gururunu yaşamaktadır.